Polski
  normal version   contrast version
STRONA GŁÓWNA / PIELGRZYMKA / LEŻAJSK

Leżajsk


Pójdźmyż powitać nową z nieba na świat Królową,
Bo za Leżajskiem na piasku objawiła się przy lasku
Matka Boska, Maryja.

Powstanie leżajskiego sanktuarium było związane z serią prywatnych objawień Matki Bożej i św. Józefa. Po raz pierwszy zostały one zanotowane w 1560 roku. Wówczas Maryja ukazała się grupie pasterzy i miejscowemu młynarzowi. 30 lat później objawień dostąpił Tomasz Michałek, piwowar z Leżajska. W najstarszej kronice leżajskiej zatytułowanej Metryka Najśw. P. Cudowne(j) mieysca Leżaiskiego pochodzącej z pierwszej połowy XVII w. zawarty jest opis cudu:
„(…) obaczył światłość wielką, która Bór y drzewa otoczyła ij przeląkszy się patrzy coby to było. Ali owo osoba wspaniała i poważna weśrodku onej iasności stanęła. A to była Naświętsza Panna matka syna Bożego która do zdumiałego one święte a szczęsliwe słowa wyrzekła. Tu Boga swego a syna mego chwałę y pomoc moją poznacie. Tom sobie miesce obrała abym na nim ludzie ratowała y przed synaczkiem swym zastępowała. Jedź tedy do starszego co iest dozorcą miasta tego powiedz mu isz syna mego iest ta wola, aby imieniem moim kościół mi tu zbudowali, wktórem by ludzie modląc się mogli otrzymać przes mię to czegoby żądali.”
więcej…

Michałek przekazał przesłanie duchowieństwu i władzom miasta, ale nikt mu nie uwierzył – proboszcz zabronił opowiadania o objawieniu, a rajcowie miejscy uznali go za obłąkanego i wtrącili do więzienia. Po odzyskaniu wolności Michałek ustawił w lesie słup zwieńczony krzyżem. Wkrótce miejsce to zaczęło słynąć jako cudowne i przyciągać wiernych. Zwłaszcza, że szeroko rozchodziły się wieści o uzdrowieniach nie tylko ludzi, ale i zwierząt w czasie panującej wówczas zarazy. Bydło pędzono do leżajskiego lasku nawet z dalszych stron i oprowadzano wokół kapliczki. Jednak władze kościelne i miejskie były nadal bardzo nieprzychylne rozwijającemu się kultowi i nakazały spalenie krzyża. Na oczach pielgrzymów dokonał się wówczas cud, gdyż wielki pożar wzniecony w lesie nie tknął kapliczki. Wkrótce w miejscu objawienia wzniesiono drewnianą kaplicę ku czci św. Anny, a później, po kolejnych objawieniach, drewniany kościół pod wezwaniem Zwiastowania NMP oraz śś. Jana Chrzciciela, Wawrzyńca, Sebastiana i Małgorzaty. W jednym z trzech ołtarzy świątyni umieszczony został obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, namalowany przez miejscowego księdza. Od początku Matka Boska w leżajskim wizerunku cieszyła się wielką czcią. Pierwsze cuda dokonane za jej wstawiennictwem zaczęto notować już w 1600 roku. W 1608 r. do opieki nad rozwijającym się sanktuarium zostali sprowadzeni bernardyni, a starosta leżajski, marszałek koronny Łukasz Opaliński uposażył zakon w ziemię pod budowę klasztoru i nowego kościoła. Murowaną świątynię wzniesiono w latach 1618 – 1628. W 1630 roku odbyła się uroczysta konsekracja kościoła. Otaczany kultem wizerunek Maryi został umieszczony w osobnym ołtarzu w południowej nawie. W 1632 r. powołana została komisja do zbadania autentyczności cudownych wydarzeń, których coraz więcej notowano w sanktuarium. Prace komisji zostały zakończone w 1634 roku, a wizerunek Matki Boskiej Leżajskiej został uznany za łaskami słynący. W 1637 roku rozpoczęła się budowa klasztoru. Podczas potopu szwedzkiego i najazdu wojsk Rakoczego kościół i klasztor doznały wielu zniszczeń i grabieży.

Pod koniec XVII w. zabudowania klasztorne zostały otoczone wysokim murem z basztami, co nadało konwentowi charakter obronny. W tym czasie rozpoczęto budowę organów, które dziś są jednym z najstarszych i najcenniejszych instrumentów tego typu na świecie. 8 września 1752 roku odbyła się koronacja obrazu. Uroczystości trwały osiem dni. „Największy przypływ ludu miał miejsce 7 września. W tym dniu nieustannie przybywały mnogie kompanie, z których wiele liczyło po parę tysięcy głów, tak dalece, że napełniły nie tylko cały Leżajsk, ale i wsie okoliczne. Tłumy były tak wielkie, że ruch w Leżajsku i na drodze do klasztoru był utrudniony. (…) Nazajutrz dnia 8 września już od wczesnego świtu wychodziły msze Św., które nieustannie odprawiano nie tylko przy wszystkich ołtarzach w kościele, ale także przy licznych ołtarzach, ustawionych na ten cel w dziedzińcu kościelnym, a nawet na placu przyklasztornym przy figurach. Odprawiono tych mszy św. około 400, (…) Właściwa koronacja odbyła się po sumie pontyfikalnej: Ks. biskup koronator Sierakowski zbliżył się do cudownego obrazu, by na głowy Boskiego Dziecięcia i Jego Matki Niepokalanej włożyć złote korony. W tym wielkim i niezapomnianym momencie cisza w całej świątyni była tak uroczysta i przejmująca, że każdy z pewnością słyszał wzmożone bicie swego serca. I znowu teraz po umocnieniu koron na obrazie zatrzęsła się ziemia i zadrgało powietrze od ogłuszającej salwy armatniej i ręcznej palby.” (Pamiętnik kościoła i klasztoru OO. Bernardynów w Leżajsku).

Księgi klasztorne zawierają opisy licznych łask otrzymanych za pośrednictwem Matki Boskiej Leżajskiej. W Polsce przed rozbiorami jej kult był bardzo popularny. Szczególną czcią otaczali Matkę Boską Pocieszenia żołnierze, którzy walczyli na wschodnich rubieżach Rzeczypospolitej i więźniowie brani w jasyr podczas wojen i napadów. Jej czcicielami byli król Władysław IV i hetman wielki koronny Stefan Czarniecki.

Dziś najwięcej pątników przybywa do Leżajska na odpust związany ze świętem Wniebowzięcia NMP (13 – 15 sierpnia). Dominują wśród nich mieszkańcy południowo-wschodniej Polski.

Justyna Masłowiec


Literatura:
Anzulewicz P. (red.), Z dawna Polski Tyś królową. Przewodnik po sanktuariach maryjnych, Szymanów 1983.
Kubajak A., Przewodnik po najsławniejszych sanktuariach maryjnych w Polsce, Kraków 1997.
Bogdalski Cz., Pamiętnik kościoła i klasztoru OO. Bernardynów w Leżajsku, Kraków 1929.
Jacher-Tyszkowa A., Drzeworyty leżajskie i ich rodowód „Polska Sztuka Ludowa” 1987, t. 41, z.1-4, s. 47-58.
Jackowski A. (red.), Miejsca święte Rzeczypospolitej. Leksykon, Kraków 1998.
Jackowski A. (red.), Czterysta lat Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia w Leżajsku, „Peregrinus Cracoviensis”, 1999, z.7.
Kazanowska Z., Franciszkańskie sanktuaria. Leżajsk, „Pielgrzym Kalwaryjski” 2002, nr 11, s. 28 – 30; 2002, nr 12, s. 30-33.
Obruśnik A. E., Początki leżajskiego Sanktuarium wg. Najstarszych tekstów, ikonografii i tradycji, Leżajsk 1997.
Obruśnik A.E. OFM, Obraz Matki Bożej Leżajskiej, „Peregrinus Cracoviensis” 2005, z. 16, s. 167-182.
Paluch P., Cudowne miejsce leżajskie. Kult pątniczy XVI–XVIII w. w świetle ksiąg cudów, Kraków 2011.
Wacław z Sulgostowa, O cudownych obrazach w Polsce przenajświętszej Matki Bożej wiadomości historyczne, bibliograficzne i ikonograficzne, Kraków 1902.
Wyczawski H. E., Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych, Kalwaria Zebrzydowska 1985.
Zaleski W., Sanktuaria polskie. Katalog encyklopedyczny, Warszawa 1988.